Analiza satelitarna ujawniła dziesiątki jezior ukrytych kilometry pod powierzchnią Antarktyki. Ich cykliczne zachowanie – powolne napełnianie się i opróżnianie – dostarcza nowych wskazówek dotyczących ukrytej dynamiki lodu i jego roli w przyszłym podniesieniu się poziomu morza.
Antarktyda skrywa sekret pod kilometrami lodu: sieć ukrytych jezior, które napełniają się i opróżniają w powolnych cyklach, niewidocznych dla ludzkiego oka, ale decydujących dla stabilności białego kontynentu. Nowe badanie opublikowane w Nature Communications, oparte na dziesięciu latach obserwacji satelity CryoSat, zidentyfikowało 85 nieznanych jezior podlodowcowych, zwiększając liczbę zarejestrowanych dotychczas aktywnych zbiorników wodnych do 231.
Jeziora oddychające pod lodem
Naukowcy wykryli subtelne zmiany wysokości powierzchni lodowej, która podnosiła się lub opadała w miarę napełniania się i opróżniania jezior. To „bicie” pod lodem daje unikalny wgląd w to, co dzieje się u podstawy pokrywy lodowej Antarktydy, na głębokości kilku kilometrów, gdzie ciśnienie, ciepło geotermiczne i tarcie zamieniają część lodu w wodę w stanie ciekłym.
Do niedawna zaobserwowano tylko 36 pełnych cykli napełniania i opróżniania na całym świecie. Zespół kierowany przez Sally Wilson z Uniwersytetu w Leeds zidentyfikował 12 kolejnych, co pokazuje, że hydrologia podlodowcowa jest znacznie bardziej aktywna niż sądzono.
Połączona sieć
Odkrycie nie ogranicza się do nowych jezior. Analiza ujawniła pięć połączonych ze sobą systemów, rodzaj naturalnych rur, przez które woda przepływa pod Antarktyką. Połączenia te mogą zmniejszać tarcie między warstwą lodu a podłożem skalnym, przyspieszając jego przesuwanie się w kierunku oceanu. I tu leży klucz: ruch ten ma bezpośredni wpływ na podnoszenie się poziomu morza.
Anna Hogg, współautorka badania, podsumowuje to w następujący sposób: „Fascynujące było odkrycie, że powierzchnia jezior zmienia się z cyklu na cykl. Antarktyda jest znacznie bardziej dynamiczna, niż sądziliśmy”.
Wostok, śpiący gigant
Nie wszystkie jeziora są aktywne. Jezioro Wostok, pokryte czterema kilometrami lodu we wschodniej Antarktydzie, zawiera aż 65 000 km³ wody, wystarczającej do kilkukrotnego wypełnienia Wielkiego Kanionu. Uważa się je za stabilne, ale gdyby doszło do jego opróżnienia, miałoby to ogromny wpływ na równowagę lodową i cyrkulację oceaniczną.
Brakujący element w modelach klimatycznych
Naukowcy ostrzegają, że większość modeli klimatycznych nadal nie uwzględnia hydrologii podlodowcowej. Zrozumienie, w jaki sposób jeziora te napełniają się, opróżniają i łączą, jest niezbędne do dokładnego prognozowania wzrostu poziomu morza w nadchodzących dziesięcioleciach.
„Mapując, gdzie i kiedy są one aktywne, możemy zacząć kwantyfikować ich wpływ na dynamikę lodu” – podsumowuje Wilson. To wyścig z czasem: podczas gdy planeta się ociepla, Antarktyda przypomina nam, że to, co dzieje się pod jej niewidocznym lodem, może zmienić przyszłość wybrzeży całego świata.
