Odkrycie archeologiczne w Austrii ujawnia kompleks okrągłych struktur sprzed 6500 lat, które mogą zmienić historię prehistorycznej Europy.
Przez lata pozornie nieistotne pole w południowej Austrii skrywało jedną z najlepiej strzeżonych tajemnic neolitu. Pod warstwą uprawnej ziemi, niewidoczne gołym okiem, spoczywały ślady cywilizacji, która na zawsze zmieniła sposób, w jaki ludzie zamieszkiwali kontynent europejski. Teraz zespół archeologów odkrył trzy ogromne okrągłe konstrukcje, które nie tylko podważają to, co uważaliśmy za pewnik na temat prehistorii Europy, ale mogą również stanowić jedno z najstarszych centrów rytualnych, jakie kiedykolwiek odkryto w Europie Środkowej.
Monumentalne odkrycie w Rechnitz
Mała gmina Rechnitz w regionie Burgenland, niedaleko granicy z Węgrami, była miejscem jednego z najbardziej wstrząsających odkryć archeologicznych ostatnich lat. W ramach Masterplan Archäologie rządu Burgenlandu i w ramach przygotowań do budowy parku archeologicznego i neolitycznej osady pokazowej przeprowadzono wykopaliska, które ujawniły trzy duże Kreisgrabenanlagen — czyli okrągłe ogrodzenia otoczone rowami i wałami — datowane na lata 4850–4500 p.n.e., co czyni je starszymi niż Stonehenge czy piramidy w Gizie.
Struktury mają średnicę ponad 100 metrów i zostały po raz pierwszy zidentyfikowane dzięki badaniom geomagnetycznym i zdjęciom lotniczym w latach 2011–2017. Jednak dopiero niedawno, dzięki wykopaliskom terenowym, udało się je bezpośrednio zbadać i potwierdzić, że są to prehistoryczne zabytki zbudowane przez społeczności rolnicze z neolitu środkowego. W odróżnieniu od innych pojedynczych znalezisk, naprawdę niezwykłą cechą Rechnitz jest koncentracja trzech monumentalnych obiektów w jednym miejscu, co sugeruje, że obszar ten pełnił funkcję ważnego centrum ceremonialnego, gospodarczego i prawdopodobnie astronomicznego.
Neolityczne centrum
Prace archeologiczne, prowadzone przez Archaeologie Burgenland we współpracy z Uniwersytetem Wiedeńskim i wyspecjalizowaną firmą PANNARCH, ujawniły nie tylko okrągłe obiekty, ale także pozostałości budynków mieszkalnych, słupów konstrukcyjnych i ceramiki, które potwierdzają istnienie osad ludzkich zarówno z wczesnego, jak i środkowego neolitu. Wskazuje to, że obszar ten był zamieszkiwany nieprzerwanie przez kilka stuleci, co zbiega się z momentem, w którym pierwsze społeczeństwa rolnicze zaczęły organizować się w osiadłe społeczności.
Proces ten, znany jako „rewolucja neolityczna”, stanowił punkt zwrotny w historii ludzkości: porzucenie koczowniczego trybu życia i przyjęcie rolnictwa i hodowli zwierząt jako podstawy utrzymania. W tym kontekście monumentalne struktury w Rechnitz jawią się jako fizyczne symbole nowego porządku społecznego, w którym wspólna przestrzeń, ceremonie, a być może także obserwacje astronomiczne nabrały centralnego znaczenia.
Najbardziej fascynujące jest to, że struktury te nie były fortecami ani zwykłymi granicami terenu. Złożoność ich dostępu, geometryczne planowanie i potencjalne wyrównanie z zjawiskami słonecznymi, takimi jak przesilenia — coś, co zaobserwowano w innych podobnych obiektach, takich jak Krąg Goseck w Niemczech — wskazują na funkcję rytualną lub symboliczną głęboko zakorzenioną w wierzeniach tych społeczności.
Okno otwarte na epokę kamienia łupanego
Archeolodzy pracujący w Rechnitz opisali to miejsce jako prawdziwe „okno na epokę kamienia łupanego”, metaforę, która nabiera sensu, gdy weźmie się pod uwagę skalę odkrycia. Odkryte struktury są tak duże i wyrafinowane, że stanowią bezpośrednie wyzwanie dla linearnej narracji rozwoju kultury europejskiej, w której często główną rolę przypisuje się cywilizacjom wschodniośródziemnomorskim lub Mezopotamii.Ten zakątek południowo-wschodniej Austrii pokazuje, że już ponad 6500 lat temu społeczeństwa środkowoeuropejskie były w stanie koordynować duże projekty inżynierii społecznej, mające znaczenie duchowe, społeczne i naukowe. Do tego dochodzi obecność naczyń ceramicznych, studni i próbek osadów rolniczych, których badanie pozwoli zrozumieć, jak ewoluowały gleby i praktyki rolnicze na przestrzeni tysiąclecia.
Zebrane próbki zostaną poddane analizie bioarcheologicznej i geologicznej w Wiedniu w celu odtworzenia środowiska naturalnego i dynamiki rolniczej tych pierwszych osadników. Wyniki mogą dostarczyć bezprecedensowych danych na temat ekologicznej transformacji neolitu i jej wpływu na obecny krajobraz Burgenlandu.
Przyszły park archeologiczny w RechnitzOdkrycie ma nie tylko wartość naukową: ma ono również stać się nowym motorem turystyki kulturowej w regionie. Rząd Burgenlandu ogłosił już utworzenie centrum dla zwiedzających wraz z odtworzoną osadą neolityczną, gdzie zwiedzający będą mogli poznać życie z V tysiąclecia p.n.e. oraz dowiedzieć się więcej o technikach, narzędziach i stylu życia pierwszych rolników na kontynencie.Podejście to ma na celu nie tylko przyciągnięcie naukowców i ciekawskich turystów, ale także promowanie edukacji historycznej i ekologicznej w czasach, gdy korzenie naszej relacji z ziemią i organizacją społeczną nabierają nowego znaczenia. Centrum będzie służyć jako punkt wyjścia dla tras tematycznych, zajęć szkolnych i wydarzeń popularyzujących wiedzę, udostępniając szerokiej publiczności część przeszłości, która do tej pory pozostawała zakopana i zapomniana.
Podsumowując, Rechnitz jawi się jako jedno z najbardziej obiecujących stanowisk archeologicznych w Europie, nie tylko ze względu na swój wiek, ale także ze względu na zdolność do zmiany naszego postrzegania historii i wykazania, że ponad sześć tysięcy lat temu, w samym sercu Europy, ludzie pozostawiali już monumentalne ślady swojego przejścia przez świat.
